Het rouwbrein: de verborgen connectie tussen hart, hoofd en lichaam

Herken je dit?

Je bent enorm moe, alsof je een marathon hebt gelopen of een auto-ongeluk hebt gehad.
Je vergeet welke boodschappen je ging halen, terwijl je voor je verlies efficient door de supermarkt ging.
Je hebt ineens om de paar weken een oogontsteking.

Allemaal lichamelijke symptomen, die een gevolg kunnen zijn van rouw. Deze drie dingen (en meer) zijn voorbeelden van de dingen die mij overkwamen, kort nadat ik weduwe was geworden. Ik had vroeger een druk sociaal leven, en moest nu ineens heel veel rust nemen. In het begin vond ik dit moeilijk en luisterde ik niet goed naar mijn lichaam. Totdat mijn therapeute zei dat rouwen echt heel hard werken was. En dat het oké was om grenzen te stellen, die nu bij mij pasten. Ik had het nodig om die woorden te horen, en geef jou graag wat handvatten die kunnen helpen.

*Natuurlijk is het verstandig om naar je huisarts te gaan bij – onduidelijke – klachten.

Hoe beïnvloeden emoties jouw lichaam?

Wanneer je iemand verliest, krijg je uiteraard te maken met enorm veel verschillende emoties. Verdriet als de meest voor de hand liggende emotie, maar ook angst, machteloosheid, eenzaamheid of opluchting kunnen voorbijkomen. Het doorleven van alle emoties maakt onderdeel uit van de rouwarbeid die je te doen hebt na een verlies. En dat is hard werken.

Maar deze mentale arbeid heeft ook impact op het lichaam – die twee zijn namelijk onlosmakelijk met elkaar verbonden. Denk maar eens aan de volgende uitspraken:

“Ik heb een knoop in mijn maag”
“Zijn hart vasthouden”
“Met de handen in het haar zitten”

Lichaam en geest dus – een belangrijke combinatie bij rouw. Je maakt bij een intens verlies namelijk meer hormonen aan zoals adrenaline, noradrenaline en cortisol. Maar wat betekent dat nu eigenlijk? Wel, je stress systeem wordt dan geactiveerd. Met andere woorden: je brein gaat in de overlevingsmodus, omdat het zich bedreigd voelt. Op korte termijn kan dit heel nuttig zijn, zeker om die eerste grote schok van het verlies te overleven. Door de rouw te voelen, beleven en ervaren, kan je langzaam je hormonen weer in een betere balans brengen. Je hebt dus invloed op hoe je jouw rouwproces doorloopt – ook al voelt het vaak niet zo.

Want hiermee krijg je jouw persoon niet terug. Het verlies blijft pijnlijk. En je zal er niet overheen komen – zoals veel mensen wel denken.

"Heb je het al een plekje gegeven?"

Maar je kan het verlies verweven met je leven, en langzaam weer beetje van blijdschap en geluk ervaren. Op die manier geef je de relatie ook een nieuwe vorm. Misschien denk je aan wat je vader gezegd zou hebben, als je afstudeert. Of ga je op vakantie naar Nieuw Zeeland omdat je vrouw daar zo graag kwam. Of schrijf je een kookboek met de favoriete recepten van je zus. Allemaal manieren om de liefde eer aan te doen.

Dus je vraagt je nu misschien af, wat kan ik dan doen om die hormonen een handje te helpen?

10 dingen die je kan doen om te helpen met jouw rouwbrein:

Grote kans dat je vergeetachtig bent geworden, of dingen drie keer moet horen/ lezen voor je ze begrijpt. Schrijf belangrijke dingen dus op en negeer het stemmetje in je hoofd die zegt: “dit onthoud je wel!”
Vraag vrienden, familie of collega’s om hulp. En aanvaard die dan. Kan een vriend je een paar warme maaltijden komen brengen? Heb je een zus die je vuilnis kan komen buiten zetten? Of een collega die je kan helpen bij moeilijke taken, wanneer je weer aan het werk gaat? Bedenk waar je liever geen energie aan wilt besteden, en kijk wie jou hierbij kan helpen.
Heb lagere verwachtingen van jezelf. Rouwarbeid is enorm hard werken, dus de energie dit dit neemt, is echt niet te onderschatten. Was je voor het verlies een perfectionist, die graag goed werk leverde, een opgeruimd huis had, en leuke dingen deed met vrienden en familie? Dit zal je voorlopig waarschijnlijk niet allemaal lukken, en dat is oke. Je prioriteit is nu om goed voor jezelf te zorgen, want je brein staat in de overlevingsmodus – weet je nog? Wees dus lief voor jezelf, zoals jij een vriend zou ondersteunen bij een traumatische gebeurtenis. Tegen hem zou je ook niet zeggen: “Wat een rotzooi is je huis, en je werk is ook al niet goed gedaan!” Maar liever: “Ik zie dat je enorm je best doet, ook al is het een afschuwelijk verdrietige situatie. Je doet het goed, ik ben trots op je.”
Neem rust. Je lichaam moet herstellen, en waarschijnlijk heb je meer nood aan rust dan vroeger. Probeer eens een paar minuten in je tuinstoel te zitten en naar de wolken of vogels te kijken. Of luister naar een mooie playlist. En als je overdag moe bent, doe dan gewoon een dutje.
Houd een dagboek bij. Je emoties zijn intens en overweldigend, maar hebben ook een functie. Ze proberen je iets te vertellen, en dus is het belangrijk om ze te voelen en doorleven. Schrijven kan hier bij helpen – en dit hoeft niet elke dag of uren aan een stuk. Een paar minuutjes per week kan al voldoende zijn!
Bespreek je verlies met een rouwcoach. Als rouwende komt er enorm veel op je af, en velen van ons weten niet hoe we met die rouwarbeid kunnen omgaan. Er wordt ook weinig over gesproken in onze maatschappij, en er zijn nog veel misvattingen of onbegrip over rouwen. Daarom kan het helend zijn om jouw verdriet met een professional te bespreken.
Zoek lotgenoten. Ben je weduwnaar, wees, of verloor je je beste vriend? Er zijn veel communicaties waarbij je je kan aansluiten, om gedachten uit te wisselen met mensen die hetzelfde hebben doorgemaakt. Vaak zullen zij je beter begrijpen dan wie dan ook.
Bereid je voor op extra moeilijke dagen, zoals een jubileum, verjaardag of trouwdag. Veel mensen vinden de dag voor een mijlpaal al moeilijk, dus probeer tijdens die periode iets te plannen waar jij steun aan hebt. Misschien wil je liever alleen zijn, en je gevoelens opschrijven. Of ga je met iemand uit eten in het favoriete restaurant van je man?
Gebruik je creativiteit. Tekenen, schilderen, zingen, schrijven, een kookboek of foto collage maken… iedereen heeft andere talenten, maar dit zijn allemaal voorbeelden van je verlies letterlijk vorm te geven.
Mentale of fysieke inspanning: meditatie of naar de fitness, kan helpen om die hormonen weer meer in balans te brengen. Misschien ga je liever een stuk fietsen, of doe je een bodyscan van 5 minuten?

Jouw veerkracht vinden ondanks je rouwbrein

Ook al weten we dus dat rouw uitdagend, uitputtend en emotioneel is, het brein is ook veerkrachtig. Het heeft het vermogen om zich aan te passen en te herstellen na een intens verlies. Ondersteuning van dierbaren, professionele begeleiding en zelfzorg zoals meditatie, lichaamsbeweging en het uiten van emoties kunnen allemaal helpen aan het bevorderen van veerkracht tijdens het rouwproces.

Het rouwbrein laat zien hoe rouw niet alleen een emotionele ervaring is, maar ook een diepe impact heeft op het hoofd en lichaam. Enkel en alleen het begrijpen van deze processen, kan jouw helpen om de symptomen en reacties die je ervaart beter te plaatsen en aan te pakken.

Laat het mij graag weten als ik je hierbij kan helpen. Ik wandel graag een stukje met jouw rouwreis mee.